essays en beschouwingen over kunst en het leven
Moderne Nomade
  • about
  • Essays en Recensies
  • Contact

Foto-expositie ‘Devils and Angels’: hedendaags folklorisme in de EU

12/19/2014

0 Reacties

 
Foto-expositie ‘Devils and Angels’: hedendaags folklorisme in de EU

In de afgelopen tien jaar heeft fotograaf Friso Spoelstra door zestien Europese landen gereisd en lokale feesten en rituelen gefotografeerd. Het resultaat van zijn omzwervingen heeft hij uitgebracht in zijn boek ‘Devils and Angels’.


Binnen het moderne Europa heeft men de neiging volksrituelen te associëren
met exotische landen en primitieve culturen. De hedendaagse West-
Europeaan is in het algemeen te nuchter om zich over te geven aan
folkloristische spektakels. Een beetje Sinterklaas of oudejaars vuurwerk is wel gezellig natuurlijk, maar zodra rituelen betrekking hebben op godenvereringen of natuurverschijnselen haakt menig westerling af. De expositie van fotograaf Friso Spoelstra in de expositieruimte van het Gemak aan de Paviljoensgracht laat echter zien dat overal in Europa nog authentieke rituelen te vinden zijn. De collectie van Spoelstra toont niet alleen rituelen uit Oost-Europese landen, maar ook uit moderne EU landen als Duitsland, Frankrijk, België en Nederland. Aangezien de fotograaf de oorsprong van rituelen wilde onderzoeken, heeft hij vooral geïsoleerde gemeenschappen bezocht, waar bepaalde oersymbolieken de tand des tijds hebben doorstaan. Traditionele religieuze feesten heeft hij uitgesloten en ook vercommercialiseerde nationale tradities (zoals ons huidige sinterklaasfeest) vallen buiten de boot. Het resultaat van zijn reis is een bonte verzameling foto’s waarop herhaaldelijk demonische figuren met koeienbellen, rokende brandstapels, carnavaleske optochten, nachtelijke naaktlopers, dorpscirkels, Nieuwjaars festijnen en stralende lentebruidjes zijn te zien.

Sankt Niklaus
Met zijn hedendaagse verbeeldingen van oude symbolieken belicht Spoelstra
een fascinerend onderwerp dat juist in deze tijd interessant is. Terwijl
globalisering en EU-wetgevingen landen steeds meer onder een noemer
worden gebracht, hebben volken tegelijkertijd behoefte om zich cultureel te
onderscheiden. De focus op oude rituelen toont dat veel gebruiken van
verschillende landen terug te voeren zijn op gelijksoortige verschijnselen als; vruchtbaarheid, vernieuwing, dood en verering van natuurelementen. Doordat deze rituelen door de eeuwen heen vrijwel onveranderd zijn gebleven, geven ze ook meer duidelijkheid over de oorsprong van hedendaagse feesten. Neem bijvoorbeeld het Beierse feest ‘Sankt Niklaus’. Op Spoelstra’s fotoverslag van dit feest is te zien hoe een figuur die identiek is aan onze goedheiligman, vergezeld wordt door een bende ‘Krampussen’, ofwel mannen gehuld in dierenhuiden, met koebellen om hun nek en monsterlijke maskers op. Met hun angstaanjagende uiterlijk verjagen deze Krampusens al eeuwen lang kwade geesten uit dorpen. Enigszins vergelijkbaar hiermee zijn de Sunderklazen op Ameland. Op 6 december gaan gemaskerde mannen van het eiland gierend en brullend door dorpsstraten en ook zij doen dit om demonische krachten te verdrijven. Wellicht dat ook onze sint ergens in een pre-koloniaal tijdperk monsterlijke ‘pieten’ bij zich droeg en met hen de strijd aanging tegen duistere krachten.   

Onnavolgbaar
Er zijn dus interessante sprongen te maken vanuit het beeldonderzoek van
Spoelstra. Echter, doordat de foto’s in de ruimte soms wat onoverzichtelijk zijn opgehangen, komt het beeldonderzoek niet altijd even goed uit de verf. Foto’s van uiteenlopende formaten hangen op wisselende hoogtes en afstanden van elkaar. De ene reportage lijkt gerangschikt op kleur terwijl een volgende serie vooral chronologisch is ingedeeld. De variaties hadden ervoor kunnen zorgen dat ieder ritueel een eigen karakter krijgt, maar omdat de keuzes vaak onnavolgbaar zijn, doet de springerige presentatie-stijl in een aantal gevallen af aan de zeggenschap van de beelden. Ook is het niet altijd duidelijk wat er gebeurt tijdens de rituelen; diverse fotoseries geven versnipperde indrukken van de handelingen die bij de rituelen horen en menigmaal zijn afleidende en irrelevante details toegevoegd, zoals foto’s van hotelkamers of treincoupés. Het lijkt of Spoelstra niet kon kiezen wat hij wil uitdragen met zijn expositie. Een onhandige combinatie van verschillende ideeën doet enigszins afbreuk aan de overtuigingskracht. Desalniettemin is de expositie toch zeer de moeite waard. Deze voormalig zilveren camera winnaar wel is wel degelijk in staat om prachtige beelden te schieten en het onderwerp van zijn onderzoek blijft intrigerend. Wie, na het bukken en zoeken, beter overzicht wil op het onderzoek van de fotograaf, kan in de voorruimte van de expositie altijd het bijbehorende fraaie fotoboek van Spoelstra aanschaffen.

Friso Spoelstra: Devils & Angels
Rituele feesten in Europa
Te zien tot 24 januari
www.gemak.org

Gepubliceerd in de Den Haag centraal van 19-12

Foto
0 Reacties

EEn ode aan de Tekende hand, De Grote tekeningententoonstelling

12/9/2014

0 Reacties

 
Deze maand brengen zes Haagse kunstenaarsverenigingen (Pulchri,
Haagse Kunstkring, Voorschotense Kunstkring, Kunstgroep
Wassenaar, Artibrak en Artishock) een ode aan de tekenende hand.
De ’Grote Tekeningententoonstelling’ is een overkoepelende
manifestatie die zes verschillende verenigingen aan elkaar verbindt.
Verspreid door de stad geven 134 werken van kunstenaarsleden
een veelzijdig beeld van de tekenkunst.

Variatie
De expositie is groots opgezet met tekeningen in alle soorten en
maten. De tekening als oorsprong van de kunst en directe weergave
van gedachten vormt het thematische uitgangspunt. Elke
kunstenaar is vrijgelaten in onderwerp- en materiaalkeuze. De
meeste kunstenaars hebben oude juwelen uit hun oeuvre te
voorschijn gehaald. Er zijn opvallend veel landschappen, portretten,
naaktstudies en stadsgezichten, maar ook fantasiewezens en
abstracte vormen zijn populair. Dat de meeste kunstenaars geen
autonome tekenaars zijn, is af te lezen aan de verschillende
tekenstijlen. Zo hebben de uitgewerkte rotslandschappen van Lies
Groeneveld (Artri-brak) een duidelijk schilderkunstige inslag en
verraden de ruimtelijke schetsen van  Eddy Roos (Pulchri) zijn
beeldhouwersachtergrond. Opvallend zijn de speelse werken van de
welbekende Co Westerik en de gigantische houtskooltekeningen van
Pat Andrea (Pulchri). Te midden van de vele houtskool-, potlood-,
inkt- en krijttekeningen, springen ook de fotorealistische iPad-
tekeningen van Rob van Doeselaar (Arti-brak) in het oog als mooie
samensmelting tussen ambacht en hedendaagse techniek.

Kunst als ambacht
Naast een rijke weergave van verschillende soorten tekenkunst,
geeft de tentoonstelling goed zicht op het niveau van de regionale
kunstenaars en hun verenigingen. De meeste deelnemers
beschikken over grote technische vaardigheid, die deels verklaard
wordt door de gemiddeld hoge leeftijd van verenigingsleden. Waar
kunstopleidingen de laatste decennia nadruk leggen op originaliteit
en eigenheid, heeft de lichting die hier tentoonstelt, nog een meer
ambachtelijke opleiding genoten. Kunst is kunde, lijkt een
heersende opvatting binnen de verenigingen en pas na goede
technische beheersing kan de eigenzinnigheid van de kunstenaar tot
uiting komen. Hoewel er veel te zeggen is voor deze academische
benadering, kan degene die gewend is om hippe kunstbeurzen te
bezoeken en verrast wil worden door vernieuwende ideeën, deze
expositie enigszins braaf of traditioneel vinden. En dat is jammer,
want binnen het overdadige aanbod dat van veel vakmanschap
getuigt, zijn zeker ook originele en eigenzinnige werken te vinden.
Toch zou het goed zijn als verenigingen het lidmaatschap meer
aantrekkelijk weten te maken voor jonge kunstenaars. Terwijl de
oudere leden de inspirerende kant van het ambacht kunnen laten
zien, kan een nieuwe generatie met verse ideeën komen. Een
gezamenlijke expositie van de verenigingskunstenaars zou dan
behalve esthetisch, mogelijk ook meer vernieuwend zijn.  

Grote Tekeningententoonstelling
tot 30 november te zien in zes Haagse verenigingen
Opening Haagse Kunstkring 12 november
www.pulchri.nl

Gepubliceerd in Den Haag Centraal op 8 november 2014


Foto
0 Reacties

Mindplace Thoughtstream Een ironische omarming van de wellness-industrie in het werk van Shana Moulton

12/9/2014

0 Reacties

 

‘’Hello young traveller, how are you feeling this day? Are you well rested? No? Well, that’s quite alright because I have something to help with that, if you are interested of course…’’

De eerste regel van de flyertekst waarmee de expositie van de Amerikaanse
videokunstenaar Shana Moulton wordt aankondigt, heeft iets weg van een
promotietekst voor een zelfhulp-product. Deze aankondiging is typerend voor het werk van Moulton; voor haar videowerken en installaties laat ze zich inspireren door producten en marktstrategieën uit de wellness-industrie. Ze reflecteert op de trend om als consument bezig te zijn met zelftherapie en spiritualiteit.  
In 1646 komt haar fascinatie voor de do-it-yourself-markt tot uiting in een
verzameling kitscherige objecten uit webwinkels en new-age shops.  Diverse
massageattributen, mystiek behangsel, een scrubhandschoen en een
ergonomische stoel staan opgesteld als hedendaagse iconen. Naast deze objecten toont Moulton een collectie video’s waarin ze, vermomd als haar alter-ego Cynthia, de droomwereld achter de kitschobjecten filmisch tot leven brengt. Het personage Cynthia, die worstelt met existentiële vragen, depressies en lichamelijke ongemakken, zoekt voortdurend haar heil in de geruststellende wereld van wellness-apparaten en schoonheidsproducten. Een voorbeeld van een nieuwe gadget die wordt belicht is de Mindplace Thoughtstream; een ingenieus anti-stress apparaat waarnaar de expositie is vernoemd. Zodra Cynthia het apparaat aanzet wordt zij, met behulp van knullige video-effecten, opgelost in een rustgevende zee van vibrerende geluidsgolven. Een moment later is te zien, hoe Cynthia een hap neemt van de welbekende Activia yogurt van Danone.
De scene loopt over in de extatische tv-commercial met zangeres Shakira in de hoofdrol. Bij wijze van aangedikte identificatie is, met eenvoudig plak- en knipwerk, het hoofd van Cynthia op het lichaam van Shakira gemonteerd.
Door opvallende effecten en fantasievolle beelden hebben de video’s van
Moulton iets weg van een bewustzijnsverruimende LSD-trip of een hedendaags
Alice-in-Wonderland sprookje. Naast de amusementswaarde hebben de video’s
echter ook een belangrijke satirische functie. Cynthia kan worden gezien als een karikatuur van de onzekere, zoekende consument. De kitsch-wereld waarin ze zich begeeft, is hierbij een ironische verbeelding van cliché-fantasieën uit de wellness-markt. Wat Moultons werk sterk maakt, is dat zij met eenvoudige middelen de maatschappij een spiegel voorhoudt, zonder haar eigen oordelen op te dringen. Bovendien slaagt ze erin om de grenzen tussen commercie en persoonlijke fantasie, droom en werkelijkheid en kunst en kitsch steeds verder te laten vervagen. Al met al is Mindspace and Thoughtstream een verfrissende tentoonstelling die een verruimend effect kan hebben op de toeschouwer.

Dit artikel is gepubiceerd in Den Haag Centraal van 1 november 2014

Foto
0 Reacties

    RSS-feed

    Archives

    Mei 2018
    April 2018
    Maart 2018
    Januari 2018
    September 2017
    Augustus 2017
    Juni 2017
    Mei 2017
    April 2017
    Maart 2017
    Februari 2017
    Januari 2016
    Oktober 2015
    September 2015
    Juni 2015
    Maart 2015
    Januari 2015
    December 2014
    November 2013

    Categories

    Alles
    Filosofie
    Kunstrecensies
    Levenskunst
    Mythes
    Taoisme
    Toeval

Aangestuurd door Maak uw eigen unieke website met aanpasbare sjablonen.