In de achterzaal van Pulchri Studio Den Haag hangen komende weken fotoportretten van vrouwen met Alopecia Universalis: een redelijk onbekende en geheimzinnig klinkende aandoening die volledig haarverlies ten gevolge heeft. Met de expositie viert de vereniging voor mensen met Alopecia haar dertigjarig jubileum. De initiatiefnemer, Heleen van Dijk, wil met de tentoonstelling ‘Ode aan de Kale Vrouw’ kaalheid bij vrouwen uit de taboesfeer halen.
Weinig mensen zullen vreemd opkijken wanneer een man met een haarloze,
glimmende schedel een café binnenstapt. Kaalheid komt bij mannen zo vaak voor dat men er nauwelijks acht op slaat. Bij vrouwen is dit een ander verhaal. Niet alleen is kaalheid bij vrouwen zeldzamer, ook zijn zij eerder geneigd haarverlies te camoufleren met pruiken en haarstukjes. Want hoewel haarverlies voor mannen ingrijpend is, kan het voor vrouwen bijna traumatisch worden genoemd. Glanzende lokken en lange wimpers zijn nu eenmaal onlosmakelijk verbonden met het vrouwelijk schoonheidsideaal. Terwijl mannen hun kaalheid mogelijk nog kunnen compenseren met een volle baard of een gespierde torso, ligt dit voor vrouwen anders. We zien dan ook weinig vrouwen zonder haar over straat lopen. Het feit dat we niet gewend zijn kale vrouwen te zien, maakt het voor hen die door chemokuur of Alopecia haarloos zijn, nog moeilijker om zich zonder pruik te tonen. Heleen van Dijk, zelf ook Alopecia Universalis patiënte, wil een stap in de goede richting te zetten. Samen met zes lotgenotes liet ze zich portretteren door fotograaf Herman van Gestel, zonder kleren, make-up e het
allerbelangrijkste, zonder pruik.
Puur vrouwelijk
Het resultaat van twee intensieve dagen met van Gestel is te bewonderen in de Pulchri-zaal. Aan de linkerwand van de ruimte hangt een eerste reeks sobere portretten. In natuurlijk ogend en zacht licht poseren de vrouwen zonder opmaak voor een zwarte achtergrond. De haarloze vrouwen komen in eerste instantie, tja, wat kaal over, maar de verbazing is van korte duur. Meer dan naar de gladde schedels wordt het oog getrokken naar de zelfverzekerde blikken van de vrouwen. Het ontbreken van hippe kapsels en opsmuk maakt dat natuurlijke schoonheden in het oog springen: volle lippen, een slanke nek, hoge jukbeenderen, donkere pupillen. De blote gezichten doen door hun reinheid denken aan boeddhistische monniken en pasgeboren kinderen, maar blijven puur vrouwelijk. Schoonheid blijkt niet afhankelijk van haardos, make-up of photoshop. Voor de geportretteerden zelf hebben de foto’s mogelijk ook een therapeutische waarde. Het ‘blootgeven’ helpt hen wellicht hun ongeneselijke aandoening te accepteren. Citaten van de modellen op de muur naast de ingang van de expositie onderschrijven dit: ‘Je bent mooi zoals je bent’, meldt Jessica. En Marion deelt ons enthousiast mee: ‘Mijn haar heb ik verloren, maar mijzelf heb ik
teruggevonden. Met trots!’
Haar-roes
De fotograaf en de modellen hadden zich tevreden kunnen stellen met deze
serene en effectieve portrettenreeks, maar de expositie gaat nog verder.
In het midden van de ruimte staat namelijk een viertal plastic mannequins
uitgedost met jurken, kettingen en andere attributen gemaakt van wat het meest lijkt op vrouwenhaar. De wand aan de overzijde van de ruimte toont een tweede fotoreeks met dezelfde modellen: ook hier zijn de vrouwen pruikloos, maar dit keer hebben ze zich laten versieren met haarkunst en -kleding. Ze dragen haarjurken, haarhoeden, haarkorsetten of zijn op meer surrealistische wijze omgeven door zwevende lokken. Terwijl de modellen op de eerdere foto’s vooral zelfbewust in de lens keken, staren ze nu dromerig en afwezig voor zich uit, alsof ze opgaan in een soort ‘haar-roes’. De beschrijving vermeldt, dat de ervaringen van de vrouwen met Alopecia hier meer artistiek is verbeeld. Voor de bezoekers is het overkoepelende motto: ‘Anders kijken naar HAAR’. Toegegeven: deze meer fashionachtige foto’s prikkelen op een originele wijze de verbeelding. Nooit eerder heb ik mij afgevraagd, hoe het zou zijn om als vrouw met chronische kaalheid in een haarjurk rond te lopen. Behalve uniek vind ik de beelden echter verwarrend. Dezelfde vrouwen die dapper durfden te zeggen: kijk, dit ben ik, zonder krullen of tierlantijnen, zijn voor deze ‘meer artistieke’ serie plots wel
uitgedost. Mogelijk heeft ook de haarkledij een therapeutische functie, maar op mij komt het vooral over als een wat absurdistische compensatie van de kaalheid. De expositie sluit af met promotiefilms, waarin onder muzikale
begeleiding Van Gestels fashionfotografie en de haarkunst van Sandra Krouwer worden aangeprezen. Deze video’s zijn prima voor commerciële websites, maar in een kunstruimte zijn ze wat mij betreft niet op hun plaats. Wellicht dat de tentoonstelling overtuigender zou zijn geweest wanneer het geheel, net als de vrouwen in de eerste serie kaal, krachtig en zonder opsmukt was gebleven.
Ode aan de Kale Vrouw
t/m 7 feb 2016
Pulchri Studio
www.pulchri.nl
Weinig mensen zullen vreemd opkijken wanneer een man met een haarloze,
glimmende schedel een café binnenstapt. Kaalheid komt bij mannen zo vaak voor dat men er nauwelijks acht op slaat. Bij vrouwen is dit een ander verhaal. Niet alleen is kaalheid bij vrouwen zeldzamer, ook zijn zij eerder geneigd haarverlies te camoufleren met pruiken en haarstukjes. Want hoewel haarverlies voor mannen ingrijpend is, kan het voor vrouwen bijna traumatisch worden genoemd. Glanzende lokken en lange wimpers zijn nu eenmaal onlosmakelijk verbonden met het vrouwelijk schoonheidsideaal. Terwijl mannen hun kaalheid mogelijk nog kunnen compenseren met een volle baard of een gespierde torso, ligt dit voor vrouwen anders. We zien dan ook weinig vrouwen zonder haar over straat lopen. Het feit dat we niet gewend zijn kale vrouwen te zien, maakt het voor hen die door chemokuur of Alopecia haarloos zijn, nog moeilijker om zich zonder pruik te tonen. Heleen van Dijk, zelf ook Alopecia Universalis patiënte, wil een stap in de goede richting te zetten. Samen met zes lotgenotes liet ze zich portretteren door fotograaf Herman van Gestel, zonder kleren, make-up e het
allerbelangrijkste, zonder pruik.
Puur vrouwelijk
Het resultaat van twee intensieve dagen met van Gestel is te bewonderen in de Pulchri-zaal. Aan de linkerwand van de ruimte hangt een eerste reeks sobere portretten. In natuurlijk ogend en zacht licht poseren de vrouwen zonder opmaak voor een zwarte achtergrond. De haarloze vrouwen komen in eerste instantie, tja, wat kaal over, maar de verbazing is van korte duur. Meer dan naar de gladde schedels wordt het oog getrokken naar de zelfverzekerde blikken van de vrouwen. Het ontbreken van hippe kapsels en opsmuk maakt dat natuurlijke schoonheden in het oog springen: volle lippen, een slanke nek, hoge jukbeenderen, donkere pupillen. De blote gezichten doen door hun reinheid denken aan boeddhistische monniken en pasgeboren kinderen, maar blijven puur vrouwelijk. Schoonheid blijkt niet afhankelijk van haardos, make-up of photoshop. Voor de geportretteerden zelf hebben de foto’s mogelijk ook een therapeutische waarde. Het ‘blootgeven’ helpt hen wellicht hun ongeneselijke aandoening te accepteren. Citaten van de modellen op de muur naast de ingang van de expositie onderschrijven dit: ‘Je bent mooi zoals je bent’, meldt Jessica. En Marion deelt ons enthousiast mee: ‘Mijn haar heb ik verloren, maar mijzelf heb ik
teruggevonden. Met trots!’
Haar-roes
De fotograaf en de modellen hadden zich tevreden kunnen stellen met deze
serene en effectieve portrettenreeks, maar de expositie gaat nog verder.
In het midden van de ruimte staat namelijk een viertal plastic mannequins
uitgedost met jurken, kettingen en andere attributen gemaakt van wat het meest lijkt op vrouwenhaar. De wand aan de overzijde van de ruimte toont een tweede fotoreeks met dezelfde modellen: ook hier zijn de vrouwen pruikloos, maar dit keer hebben ze zich laten versieren met haarkunst en -kleding. Ze dragen haarjurken, haarhoeden, haarkorsetten of zijn op meer surrealistische wijze omgeven door zwevende lokken. Terwijl de modellen op de eerdere foto’s vooral zelfbewust in de lens keken, staren ze nu dromerig en afwezig voor zich uit, alsof ze opgaan in een soort ‘haar-roes’. De beschrijving vermeldt, dat de ervaringen van de vrouwen met Alopecia hier meer artistiek is verbeeld. Voor de bezoekers is het overkoepelende motto: ‘Anders kijken naar HAAR’. Toegegeven: deze meer fashionachtige foto’s prikkelen op een originele wijze de verbeelding. Nooit eerder heb ik mij afgevraagd, hoe het zou zijn om als vrouw met chronische kaalheid in een haarjurk rond te lopen. Behalve uniek vind ik de beelden echter verwarrend. Dezelfde vrouwen die dapper durfden te zeggen: kijk, dit ben ik, zonder krullen of tierlantijnen, zijn voor deze ‘meer artistieke’ serie plots wel
uitgedost. Mogelijk heeft ook de haarkledij een therapeutische functie, maar op mij komt het vooral over als een wat absurdistische compensatie van de kaalheid. De expositie sluit af met promotiefilms, waarin onder muzikale
begeleiding Van Gestels fashionfotografie en de haarkunst van Sandra Krouwer worden aangeprezen. Deze video’s zijn prima voor commerciële websites, maar in een kunstruimte zijn ze wat mij betreft niet op hun plaats. Wellicht dat de tentoonstelling overtuigender zou zijn geweest wanneer het geheel, net als de vrouwen in de eerste serie kaal, krachtig en zonder opsmukt was gebleven.
Ode aan de Kale Vrouw
t/m 7 feb 2016
Pulchri Studio
www.pulchri.nl
Hier klikken om te bewerken.