Bodypoliticx

Voordat je de tentoonstelling binnenkomt en de trap oploopt, word je als bezoeker geconfronteerd met huisregels voor een pornoactrice. Meteen kan de bezoeker zich realiseren waar deze tentoonstelling globaal over gaat; seks en porno.
De werken in Bodypoliticx zijn uiteenlopend; van een bronzen beeld van een naakte dame met hoofddoek, een dildofiets, een s.m. installatie tot een geseksualiseerde flipperkast, een cursus anaal klaarkomen en op elkaar gestapelde televisieschermen, waarop onder begeleiding van klassieke muziek harde porno is te zien. Zelfs het penisstimulerende fietswiel van Marcel Duchamp is te voorschijn gehaald om zich te midden van alle drukte aan de bezoeker te tonen. Maar wat doet een plat fenomeen als porno binnen de museummuren? En wat maakt deze tentoonstelling interessant?

In Dagboek van een tentoonstelling; de weg naar Bodypoliticx stelt curator Florian Waldvogel meer dan vijftig uiteenlopende vragen met betrekking tot seksualiteit in onze maatschappij.
Zijn tentoonstelling Bodypoliticx is niet bedoeld als “een platte pornoshow” zoals zijn expositie vaak bestempeld wordt, maar als een onderzoek naar porno als maatschappelijk fenomeen.

Niet alleen stelt Waldvogel uiteenlopende vragen met betrekking tot het onderwerp, ook zijn de werken in de tentoonstelling Bodypoliticx zeer gevarieerd. Veel verschillende aspecten uit de seksualiteit, zoals s.m., homofilie, voyeurisme, cultuurverschillen en feminisme, worden in deze tentoonstelling belicht.

Door de vele kanten van seksualiteit te laten zien, hoopt Waldvogel de vragen die hij zichzelf gesteld heeft, terug te kaatsen naar de bezoeker. Elke zaal is erop ingericht om een bepaalde vraag bij de bezoeker op te roepen en soms zijn de vragen letterlijk weergegeven op muurtjes en banken. De bezoeker wordt geacht de vragen zoals “Can porn turn into poetry?” tot zich te laten doordringen alvorens op het bankje plaats te nemen en de omliggende attributen in zich op te nemen.
Sommige van de geplaatste filmpjes, tijdschriften en objecten zijn direct afkomstig uit de samenleving. Andere hebben veel weg van de beelden zoals die in de maatschappij te vinden zijn. De artistieke toevoeging in ieder werk is niet altijd evengoed waarneembaar. De tentoonstelling lijkt hierdoor enigszins op een documentaire verzameling.
Wat deze tentoonstelling zo interessant maakt, zijn naar mijn mening niet de vragen de tentoonstelling oproept, maar vooral de emotionele beleving tijdens het lopen door de expositie.
In zijn dagboek schrijft Florian Waldvogel, dat de bezoeker vanuit een gewenste mate van passiviteit (kijkbegeerte) meegevoerd moet worden naar een ongewenste mate van onmacht (kijkdwang).
Lopend door de expositie zou ik stellen, dat kijkbegeerte vooral wordt gestimuleerd op de eerste verdieping. Toen ik dit deel van de tentoonstelling liep, betrapte ik mezelf erop dat ik door de kier van een deur te gluren was of meeliep met draaiende televisieschermen. De dildofiets en de gigantische s.m. installatie waren verbazingwekkend en lachwekkend, maar niet schokkend of vervelend om naar te kijken. En de informatie over regels en straffen voor homofilie in verschillende landen waren interessant om te lezen.
Eigenlijk wilde ik hierna met een gerust gevoel de tentoonstelling verlaten, tot ik op de trap zag dat tentoonstelling op de volgende verdieping verder ging.
De tweede verdieping was harder en explicieter. Langzaam maar zeker viel de keuze om wel of niet naar porno te kijken weg. De beelden werden minder subtiel en ik ontkwam er als bezoeker niet aan om een blik te werpen op de schermen die harde pornofilms vertoonden. Dit was voor mij het punt waarop de walging overhand nam en waarop ik de tentoonstelling ging bestempelen als plat, oppervlakkig en voorspelbaar.
Achteraf gezien moet ik toegeven, dat het onderwerp van deze tentoonstelling, namelijk seksualiteit in de samenleving, vaak ook plat, oppervlakkig en voorspelbaar is. De essentie van de porno heeft Florian Waldvogel naar mijn mening niet alleen weten te vatten door de verschillende soorten ervan


te belichten, maar vooral door zijn tentoonstelling te verrijken met de eigenschappen die de seksualiteit in de samenleving heeft.
Aan de ene kant heeft de seksualiteit verleidelijke aspecten. Het kan pril zijn, de nieuwsgierigheid opwekken en de fantasie prikkelen. Deze eigenschappen van de seksualiteit zijn te vinden op de eerste verdieping. Door een deur op een kier te zetten, wordt bij de bezoeker waarschijnlijk de nieuwsgierigheid opgewekt om erachter te kijken. Ook worden er op de eerste verdieping apparaten worden getoond, maar hoe ze in gebruik worden genomen moet je er zelf bij bedenken. Daarbij worden er in een zaal op de eerste verdieping ook de taboe-aspecten rondom seksualiteit getoond en zijn er regels te zien over homofilie in verschillende landen.
Op de tweede verdieping is de schaamte en taboesfeer ver te zoeken. De seksualiteit uit zich een soort van kermisattracties, flikkerend, meesleurend en ongegeneerd. De pornografische beelden dringen zich steeds verder op aan de bezoeker en eindigen in een soort van “hoogtepunt”; opeengestapelde televisieschermen met de klassieke muziek.
De pornografische beelden zijn binnen de museummuren niet opwindend en werden in mijn geval als ongemakkelijk en vervelend ervaren. Bij nader inzien heb ik hierdoor wel beseft, dat er ook in de maatschappij veel plekken zijn waar seksuele beelden ongevraagd getoond worden. Pornografische beelden die steeds verder doordringen in de maatschappij worden nu zelfs in de kunstwereld vertoond. Verontrustende reacties van bezoekers op deze tentoonstelling zijn naar mijn mening op te vatten als verontrustende reacties op de seksualisering van de samenleving. De tentoonstelling stelt de seksualisering niet alleen aan de kaak, maar draagt er door de hoge dosering porno ook aan bij.
Ik denk dat de verschuiving van porno naar de kunstwereld is in dit geval interessant is. De porno is ingezet als middel om de seksualisering in de samenleving in kaart te brengen en de bezoeker te prikkelen tot nadenken. Maar wat ik eigenlijk nog interessanter vind, is dat de tentoonstelling inspeelt op het gevoel en de ervaring van de bezoeker. Wel denk ik dat een tentoonstelling als “Bodypoliticx” maar eenmalig deze werking kan hebben. Wanneer er vaker pornografische beelden in de kunstwereld vertoond gaan worden, valt het shockerende en confronterende effect weg met het gevolg dat de porno echt plat en nietszeggend wordt.